Przyjemność mówienia różnymi językami.

Od czasu ostatniej konferencji w Katowicach powracają w moich myślach różne tematy. Prof. Henriette Langdon mówiła o dwujęzyczności – o zaletach i utrudnieniach z faktu bycia osobą dwujęzyczną. O zaletach pisze się obecnie wiele i wiemy wiele.

Dzisiaj o utrudnieniach, a szczególnie o jednym z nich, jako, że czuję się nim osobiście dotknięta…

Utrudnienia: otóż profesor Langdon mówiła o tym, że najgorsze jest to, kiedy:
• znajdziemy się w sytuacji, kiedy nie ma wsparcia społecznego, ew. rodzinnego dla wielojęzyczności,
• znajdziemy się w kręgu oddziaływania mitów, iż dwujęzyczność powoduje problemy w nauce,
• znajdziemy się w sytuacji, kiedy jesteśmy osobami lub mamy dzieci z zaburzeniami rozwojowymi, dotykającymi sfer języka ,
• przeszkadza nam fakt, iż nie jest możliwa/lub jest trudna do uzyskania „równa” znajomość wszystkich kompetencji w obu językach,
• dana osoba „nie lubi, nie czerpie przyjemności z przełączania kodów, nie czerpie przyjemności z posługiwania się językiem w takim stopniu, jak z posługiwania się językiem pierwszym".
br> Niestety wielu z nas doświadcza tych utrudnień: teściowie się krzywią, w sklepie/urzędzie/szkole/przedszkolu/pracy źle patrzą; wmawiają nam lekarze, przedszkolanki, nauczyciele, że nie możemy mówić w ojczystym języku do dziecka, bo mu „pomieszamy w głowie”; mamy dzieci z wrodzonymi zaburzeniami rozwojowymi; denerwuje nas, że nie czytamy szybko i sprawnie w danym języku, kiedy mamy potrzebę; wreszcie męczymy się i męczymy….

Jedni radzą sobie lepiej, inni gorzej z tymi utrudnieniami. Musimy i radzimy sobie, odnajdujemy zalety i już jest lepiej… Przekonujemy innych do zalet naszej osobowości i już jest dobrze. Nasze dziecko niepełnosprawne komunikuje swoje potrzeby w dwóch językach i jest cudownie. Cieszymy się, że dogadamy się w ważnych kwestiach, mimo, iż poetów nie poczytamy…Większość z nas czerpie prawdziwą przyjemność z faktu, iż zna obce języki lub uczy się ich. Znam te „samopoczucia”, z opowiadań, z lektury, z obserwacji i autopsji.

Chcę się zatrzymać przy ostatnim punkcie, z wymienionych przez profesor - bo pierwszy raz usłyszałam z ust naukowca o czymś takim!!! jak brak przyjemności, jako możliwym utrudnieniu… Niby oczywiste, ale jakoś nigdy nie myślałam o tym, jako argumencie jakimś racjonalnym (mimo, iż miałam ku temu podstawy wynikające z praktyki i wykształcenia). Podkreślam, iż profesor Langdon tylko jest naukowcem ale też wieloletnim praktykiem – pracuje z dziećmi dwujęzycznymi od 40 lat!, oraz zna cztery języki – mówi po hiszpańsku, angielsku, francusku i polsku.

Wracam do zdania o przyjemności płynącej z przełączania kodów - właśnie ono mnie dotknęło…

Odkąd pamiętam, nie lubiłam się uczyć języków obcych, trudno mi szło i już. Teraz wiem dlaczego. Zawsze uczono mnie metodami zupełnie nie odpowiadającymi mojemu sposobowi przyswajania języka. Uczono mnie przez pryzmat metajęzyka – gramatycznie, tłumacząc coś o trybach czasownika w języku francuskim – kiedy ja nie wiedziałam co to, w języku polskim…; śmiano się ze mnie, że czytam angielski „po polsku” – a skąd miałam wiedzieć, że możliwe jest „inne” czytanie?; śmiano się, że nie słyszałam wyrazów w tekstach piosenek (no nie słyszałam!!!). To wszystko wpłynęło potem na zły emocjonalny stosunek do, i tak trudnego dla mnie, zadania!!!

Wykształcenie moje daje mi wiedzę teoretvczną: wiem, co wpływa na to, iż ciężko uczy się mi języków. Zdaję sobie sprawę z tego, iż emocjonalnie też jestem obciążona „lękowo” i WIEM jeszcze mnóstwo rzeczy, skąd moje trudności. Chyba dobrze, bo jednak ta wiedza daje mi możliwość albo ćwiczenia umiejętności albo „przepracowywania” niektórych problemów.

Ale pierwszy raz usłyszałąm o czymś takim, że osoba ma prawo „nie czerpać przyjemności” ze zmiany kodów! Zawsze zewsząd słyszałam o tym, jakie to fantastyczne i cudowne mówić wieloma językami… Większość znajomych opowiada, jak fajnie uczyć się języków. Jaka to frajda!

A mnie bolała głowa od prób ogarnięcia swoich możliwości… denerwuję się kiedy teraz chcę mówić po angielsku i wchodzą mi niemieckie słowa, denerwuję się, że nie mogę opowiedzieć o odcieniach swoich myśli i uczuć osobie, która wydaje mi się ciekawa! Smuci mnie to, że rozumiem a nie jestem w stanie szybko włączyć werbalnej ekspresji.

Wiem, z czego wynikają moje trudności, bo jestem specjalistą od programowania języka u dzieci niesłyszących i autystycznych, więc MUSZĘ mieć wiedzę na ten temat. Z trudności narodził się lęk, zniechęcenie itd. Moje doświadczenie kliniczne/terapeutyczne pokazuje mi, że można te trudności oraz lęk wyeliminować!!!! Wiem jak, bo się tego uczyłam i mam do tego „czuja” i dobrą „rękę”. Znajomość programowania struktur języka polskiego daje mi wielkie narzędzie. Wiem też, że powtarzanie i ćwiczenie daje cuda: np. jak zaczynamy uczyć się tańczyć czy jeździć samochodem, jak pokraki…a potem dla niektórych taniec to raj i jazda samochodem to frajda, dla innych pozostaje pokraka z nerwobólami. Ćwiczenia poprawiają technikę, ale jakość doznań nie zawsze.

Ciągle szukałam odpowiedzi na pytanie: czy chcę podjąć tę decyzję, że będę mówić świetnie, i pisać, i czytać w języku niemieckim!

Teraz, kiedy wiem, że „brak przyjemności” może być poważnym utrudnieniem, zastanawiam się nad sensem trwonienia czasu na coś, co nie sprawia mi przyjemności! Przyjemność sprawia mi nurzanie się w języku polskim i chyba przy tym powinnam pozostać! Być sobie wiernym. Każdy z nas jest w innej sytuacji. Ja mam męża Polaka i nie muszę z nim rozważać poważnych życiowych kwestii po niemiecku. Aby móc wykonywać swój zawód na takim poziomie jak mogę w języku polskim, musiałabym poświęcić kolejne kilkanaście lat na naukę!! Ostatnio postanowiłam, że NIE. Wolę ten czas poświęcić na spełnianie się w pracy w języku polskim.

Argumenty finansowe, którymi raczą mnie wszyscy, nie przemawiają do mnie. Inne argumenty, dotyczące znajomości języka obcego, rozumiem i uważam za mądre i postaram się, na miarę swoich możliwości nauczyć się języków obcych.

Jakbym tworzyła rodzinę mieszaną zupełnie inaczej wyglądałoby moje myślenie (albo musiałoby ono wyglądąć inaczej, zanim bym taką rodzinę stworzyła;-)).

Decyzja: w wolnych chwilach wolę tańczyć i jeździć samochodem i rozkoszować się językiem polskim: polskim Tuwima, Norwida, Herberta, mojego męża, moich dzieci…. Język niemiecki, angielski, francuski, rosyjski, czeski, ukraiński pozostaną dla mnie językami obcymi. Postaram się je opanować jak najlepiej, ale porzucam „dwujęzyczność”, postaram się nauczyć się na tyle ile mogę, jako JĘZYKÓW OBCYCH.

Tu wstawka: temat dwujęzyczności jest i pozostanie mi bliski ze względu na moją sytuację rodzinną – prawdopodobnie moje dzieci będą dwujęzyczne! Ale poszukiwanie definicji dwujęzyczności oddalam jako temat moich rozważań, gdyż okazuje się ona różnorodnie pojmowana przez różnych naukowców i same osoby, posługujące się więcej niż jednym językiem. Myślę, że któregoś dnia skłonię się ku jednej z tych definicji. Obecnie widzę nieścisłości we wszystkich.

Dzisiejszy post – chciałam, żeby pokazał:
1. istnienie problemu, istnienie przeszkody, która powoduje, iż dwujęzyczność może nie być łatwa dla kogoś (np. dla dziecka, dla osoby dorosłej)
2. wskazówki, jak sobie z takim problemem radzić. Bo jednak każdy z nas może być taką osobą albo może spotkać taką osobę, która nie czuje się dobrze z przełączaniem kodów ale jest postawiona w sytuacji, kiedy dwujęzyczność/wielojęzyczność ją dotyka.


WSKAZÓWKI:
1. akceptacja problemu osoby, zgodzenie się z nią, że ma problem, nie negowanie go

2. poszukiwanie technik nauczania języka, które są zgodne z najlepszym dla tej osoby sposobem przyswajania informacji (komunikacyjne, słuchowe, wzrokowe i słuchowe, poprzez pismo, czytanie, różnorodność…)

3. pomoc w wyrażeniu lęków, które nagromadziły się po latach niezbyt udanych prób

4. próba poszukania zajęć, które wykorzystują znajomość języka pierwszego (praca, hobby, ja piszę blog i staram się wykorzystywać i przekazywać swoją wiedzę), daje to dużą satysfakcję i poczucie jakiegokolwiek spełnienia oraz możliwość wyrażenia siebie;

5. unikanie uwag typu: „już tyle lat tu pracujesz, jesteś to wstyd, że się nie nauczyłeś”;

6. stwarzanie warunków do przebywania w środowisku danego języka (bez żadnych osób mówiących po polsku)

7. rozpoczynanie i planowanie nauki języka na tym materiale i umiejętnościach, które już są znane, które sa bliskie i potrzebne

8. wreszcie pomocna może być bardzo, i wskazana, praca z psychologiem i logopedą.

Jak poczytam więcej o przełączaniu kodów dopiszę kolejne podpowiedzi, ale myślę, że będą to raczej wskazówki dla specjalistów – jak pracować z takimi ludźmi. Już teraz mogę wspomnieć o:
• tworzeniu tabel z kategoriami językowymi, które pomagają dostrzec zależności i podobieństwa w budowie systemu danego języka (tak się robi w pracy z niesłyszącymi)
• pracy podczas dialogu, rozmowy.

P.S.
Bardzo proszę o wyrozumiałość i świadome czytanie – piszę o SOBIE!!!, o MOJEJ sytuacji życiowej, która myślę, ze względu na wykształcenie, wykonywany przez wiele lat zawód i historię życia, jest specyficzna. Bardzo się cieszę, że talenty są rozdane różnie i znam tak dużo osób, które bez problemu odnajdują się w społeczeństwach wielokulturowych i wielojęzycznych!! Ja dwujęzyczność promować będę – jej zalety są niepodważalne! Ale proszę o wyrozumiałość dla tych, którzy w jakikolwiek sposób się z nią zmagają!

A do mnie zapraszam na polskie ciacho… po polsku porozmawiać i poczytać…i jak coś dla siebie znajdziecie w moim pisaniu po polsku, to będzie mi niezmiernie miło!

Przy tej okazji serdecznie witam w okienkach obserwatorów: aeliot,Anie, ferek (ferka?), Marcelkę i dwie Izabelle!!