Samogłoski.

Wracam we WTORKOWYCH CZYTANECZKACH do tematu nauki czytania. Dzisiaj pierwsze kroki - samogłoski.
Raczej wszyscy to wiemy – intuicyjnie jakoś – ale napisać trzeba: naukę czytania rozpoczynamy zawsze od samogłosek. U dzieci dwujęzycznych, ważne jest rozpoczęcie jak najwcześniej - pozwoli to na jak najlepsze "wybrzmienie" samogłosek języka polskiego, bo samogłosek przecież znają więcej z innych języków. Rozpoznawanie i nauka samogłosek jest łatwa dla wszystkich dzieci, gdyż jest to materiał „przetwarzany” i zapamiętywany przez prawą półkulę mózgową. Małe dzieci traktują samogłoski jak część świata, który postrzegają , starsze uczą się ich szybko i cieszą się z pierwszego sukcesu – że coś już umieją czytać!

Materiał: samogłoski prezentujemy na różne sposoby – w zależności od wieku i predyspozycji dziecka. Pokazujemy dziecku samogłoski i nazywamy je. Na początek możemy zaprezentować A U/Ó I – to trzy najbardziej skontrastowane samogłoski (jeśli chodzi o ułożenie narządów mowy). Po opanowaniu ich, trzy pozostałe: E O Y.

Ja pokazuję Alicji wszystkie naraz. Tak samo robiłam z Makusiem. A to dlatego, że bawiliśmy się tymi samogłoskami i były one wszędzie. Ze starszymi dziećmi (około 3 lata), które uczę czytać, trzymam się tego podziału.

Maksiowi i Alicji samogłoski pokazałam wcześnie: około 6 miesiąca życia. Przez kolejne miesiące gdzieś ciągle te samogłoski się „poniewierały” i jak wpadały nam w drogę, to traktowałam je jak każdą inną rzecz w domu: „O! co to wpadło za szafkę? Zobacz: żółty klocek i A”. Mam wiele samogłosek z różnych materiałów, więc są one jakby elementem wystroju mieszkania:-) Teraz pojawiły się znów – ze względu na Alicję. W „nauczaniu” bierze udział starszy brat, tata, ja, ktokolwiek, kto usiądzie na jakimś kartoniku i mu przeszkadza i mimowolnie czyta: „O! Jakieś U tu leży”.

Kolejnym sposobem jest pokazywanie Alicji książeczek z samogłoskami (Kocham czytać 1). Czytam jej, jak tylko jest okazja. Jak będzie większa będziemy samogłoski przyklejać, wycinać ( z Moich Sylabek cz.1) – z Maksiem ten etap się nie pojawił, bo zaczął czytać sylaby i te go bardziej interesowały. Z Alicją może być podobnie, bo samogłoski poznała bardzo wcześnie.

Z innymi dziećmi – starszymi - bawimy się, porównując różne wielkości, czcionki, kolory; samogłoski są na układankach, zabawkach, klockach, kartonikach. Wszędzie – byle było przyjemnie i wesoło.

Ćwiczymy według zasady: powtarzania, rozumienia i nazywania. Prowokujemy więc dziecko do powtarzania, wypowiadanych przez nas samogłosek (Tam leży A! A! Tam na stoliku! Aluś! A! Co to?). Potem prosimy dziecko o wskazywanie wypowiedzianych przez nas samogłosek (Aluniu! Gdzie jest A!?), następnie prosimy o nazwanie i np. my podajemy samogłoski (Makusiu! Co włożyć do pudełka?! Ty mi mów, a ja będę wkładała.)

Ważne jest też, aby pokazać połączenie liter i konsytuacji – tzn. pokazujemy samogłoskę (dźwięk) wypowiadaną w jakiejś konkretnej sytuacji. Są to strategie z glottodydaktyki: łatwiej nam jest zapamiętać coś, co kojarzymy z sytuacją, emocjami. Tak więc, pokazujemy obrazek z duuużą piłką i napisem O. I mówimy: „O!” potem możemy dodać: „Jaka wielka piłka! Piękna! Chciałabym taką mieć!”

Co z U i Ó? Pokazujemy je równocześnie. Nawet bardzo mało dzieci szybko się orientują, że to jest pies i tamten zwierzak to też pies…

Pamiętamy, że czytanie samogłosek – to czytanie, rozpoznawanie globalne, prawopółkulowe. Jak będziemy przechodzić do sekwencyjnego, lewopółkulowego będzie w innych postach.

Dzisiaj krótki filmik z dzisiaj: Ala boryka się z samogłoskami rozsianymi na tarasie (wyniosłam je tam, by przy kawie mieć co jej pokazywać). Ala nie odezwała się, szkoda. Za miesiąc pokażę kolejny film z Alicją (jak będzie sobie radziła z samogłoskami) i film archiwalny z Maksiem (czyta samogłoski w wieku 15 miesięcy). Sama jestem ciekawa jak Alicja się pokaże, bo teraz widzę już różnice w sposobie realizacji samogłosek Ali i Maksia.


Najfajniejsze samogłoski:

1. „Moje pierwsze słowa” cz. 1 (A. Fabisiak, El. Ławczys) – to te niebieskie, duże, kartonowe samogłoski, co Ala nosi na tarasie;
Moje pierwsze słowa
2. Arson – samogłoski – ładne kartoniki – fajne dla dzieci do ćwiczeń przy stoliku;
Samogłoski
3. „Kocham czytać” – zeszyt 1; do czytania wszędzie;
Kocham czytać
4. „Moje sylabki” cz1 (A. Fabisiak, El. Ławczys) dla dzieci do ćwiczeń przy stoliku;
Moje sylabki
5. Własny wyrób, rękodzieła wszelakie!

A tu zdjęcie niektórych pomocy „samogłoskowych”:

Witam nowych obserwatorów:-) szczególnie Magdę Jagodziankę, którą podczytuję już dawno i Kasię, bo liczę, że „komentarzowo”, jako fachowiec się objawi!

U Faustyny dziś . "o sobie nawzajem"